Het natuurgebied Vorsdonkbos en Turfputten ligt in de Demervallei. De Demervallei zelf ligt op een grens. De zandige Zuiderkempen en het leemrijkere Hageland ontmoeten elkaar in de Demervallei. Daarom kan het natuurgebied mee snoepen uit beide ruiven en dat heeft tot een fraaie afwisseling van biotopen geleid: van natte hooilanden en blauwgraslanden tot zanderige donken met oude bossen en zelfs kleine stukjes heide.
Het Hageland dankt zijn bestaan vooral aan de Diestiaanzee. Toen die zich pakweg 7 miljoen jaar geleden terugtrok uit onze streken, heeft ze een hele reeks ijzerhoudende zandbanken achtergelaten, nu de typische getuigenheuvels van het Hageland. Het is aan deze heuvels dat Vorsdonkbos en Turfputten zijn waterrijkdom te danken heeft. Het water dat op die heuvels in de bodem dringt, zoekt zijn weg door de ondergrond om veel later aan de voet van de steile heuvels op te borrelen. Massa’s bijzonder zuiver ‘kwelwater’ komen zo terecht in Vorsdonkbos en Turfputten, zowat het laagste punt van het hele Hageland.
De geschiedenis van dit gebied is echter niet alleen verbonden met die heuvels, maar vooral met de Demer die
ooit haar loop verlegde. Ze sneed zelf een grote rivierbocht of meander middendoor en stroomt
nu bijna twee kilometer meer noordwaarts. In de achtergebleven meander stapelden zich resten op van water-
en moerasplanten en vormden een tot 3 meter dikke veenlaag. Een ander resultaat van dat grillig gedrag van de Demer zijn de ‘donken’. Zand dat door het water elders werd weggeschuurd, vormde hier zandbanken en rivierduinen. Aan die donken heeft het gebied overigens een stuk van zijn naam te danken. ‘Donk’ is namelijk een zandige en droge opduiking in een moerasgebied. ‘Vors’ staat dan weer voor de waterminnende kikker en ‘turfputten’ verwijst naar de oude turfwinningen die we vooral in het oosten van het gebied terugvinden.
Ook in de winter is het natuurgebied de moeite waard om eens te gaan wandelen. We bekijken nu meer het landschap en de vogels die er vertoeven.
